Diş çürüğü, ağzınızdaki mikroplar bir dişe zarar veren asitler ürettiğinde meydana gelen hasardır. Dişte boşluk adı verilen bir deliğe yol açabilir. Tedavi edilmezse diş çürüğü ağrıya, enfeksiyona ve diş kaybına neden olabilir.

Bakteriler ve yiyecekler diş çürümesine neden olabilir. Dişlerde ve diş etlerinde her zaman plak adı verilen şeffaf, yapışkan bir maddeler bulunur ve bu maddeler tüketilen gıdalardaki şekerlerle beslenen bakterileri içerirler. Bakterilerin beslenme sırasında ürettiği asitler yemekten sonra 20 dakika veya daha uzun süre dişlere saldırır. Zamanla içinde bu asitler diş minesini tahrip ederek diş çürümesine yol açabilirler.

Kanal tedavisi, kötü bir şekilde çürüyen ya da enfekte olan bir dişin onarılması ve kurtarılması için kullanılan bir tedavi yöntemidir. Kanal tedavisi sırasında sinir ve pulpa çıkarılarak dişin içi temizlenir. Eğer kanal tedavisine ihtiyacı olan bir diş tedavi edilmezse, dişi çevreleyen doku enfekte olur ve apseler meydana gelebilir.

Kanal tedavisi, dişin içindeki ölü veya ölmekte olan sinir dokusunu ve bakterileri çıkararak dişi kurtarmak için uygulanan bir diş prosedürüdür.

Her dişin dış minesinin altında, dişin sinirlerini, damarlarını ve atardamarlarını taşıyan pulpa adı verilen yumuşak bir doku alanı bulunur. Kök kanalları, üst pulpa odasından kök ucuna doğru dallanan çok küçük, ince geçitlerdir. 

Bazen dişin içindeki pulpa, hastalık veya bakteriler tarafından enfekte edilir veya dişteki travmatik bir yaralanma nedeniyle hasar görür. Enfekte olmuş ve tedavi edilmemiş bir kök kanalı, ağızdaki bakterilerin kan dolaşımına girmesine ve vücudun diğer bölgelerinde enfeksiyonlara neden olmasına izin verebilir. Kanal tedavisi, vücudun diğer bölgelerinde potansiyel olarak zararlı enfeksiyonları önlemeye ek olarak, genellikle hasarlı dişi kurtarabilir.

Kanal tedavileri tipik olarak dişin kök ucunu veya sinirini ve pulpa odası, pulpa ve kanal adı verilen yapıları etkiler. İşlem, dişin içindeki hastalıklı veya hasarlı pulpanın çıkarılması, dişin altındaki iç kanalların temizlenmesi, dezenfekte edilmesi, yeniden şekillendirilmesi ve dişin daha sonra bir dolgu ve çoğu durumda porselenden veya altından yapılmış yapay bir taç yerleştirilmesi için hazırlanmasını içerir.

Sinirlerin herhangi bir travması ya da enfeksiyonu kanal tedavisine gerek duyulmasına yol açabilir. Kanal tedavisinin en yaygın nedenleri şu şekilde sıralanabilir:

• Çürük dişten gelen bakterilerin dişin içinden geçerek pulpayı istila etmesi,
• Kırılma ya da yontulma gbi nedenlerle travma meydana gelen dişlerde sinirin açığa çıkması,
• Dişin çürük nedeniyle enfekte olması yani apse oluşması,
• Dişin yaş alma ya da yaralanma anında ihtiyaç duyulmayan travma nedeniyle yavaş yavaş ölmesi.

Kanal tedavisi sırasında önce hastanın diş etleri topikal bir madde ile uyuşturulur. Dişlerin, diş etlerinin, dilin ve cildin tamamen uyuşturulması için için yakındaki bölgeye lokal anestezik enjekte edilir. Akut düşük ağrı veya anksiyete toleransı olan hastalarda nitröz oksit gazı kullanılabilir.

Etkilenen dişin etrafındaki dişleri çevredeki dişlerden izole etmek ve artıkların hasta tarafından yutulmasını önlemek için çevresine bir diş bendi yerleştirilir. Pulpa odası, pulpa ve kök kanallarına ulaşmak için dişin üst kısmında küçük bir delik açılır. Pulpa çıkarılır, pulpa odası temizlenir ve kanallar artık ve dokulardan arındırılır. Çoğu durumda kanallar önce antibiyotik ilaçlar ve diş eti çizgisine kadar geçici dolgu malzemeleri ile doldurulur. Koşullara bağlı olarak, kanal boşaltmak için birkaç gün açık bırakılabilir. Bazı durumlarda kanallar hemen son kanal dolgusu ile doldurulabilir.

Eğer kanallar kalıcı olarak kapatılmamışsa, geçici dolgu çıkarılır ve yeniden kontaminasyonu önlemek için pulpa odası ve kanal(lar) kauçuk benzeri bir malzeme ile doldurulur. Diş hala zayıfsa, dişi güçlendirmek için kanal dolgusunun üzerine metal bir post yerleştirilebilir.

Doldurulduktan sonra, alan kalıcı olarak kapatılır, etkilenen dişin üzerine yerleştirmek için yapay bir taç yapılabilmesi amacıyla dişin bir ölçüsü alınır. Bazı durumlarda kalıcı altın veya porselen taç yapılıp yapıştırılana kadar dişin üzerine geçici bir taç yerleştirilebilir.

Kanal tedavisi sonrası ağızdaki uyuşma tamamen geçene kadar yemek yemekten kaçınılmalıdır. Yemek yemeye başlanıldığında, bölgedeki tüm hassasiyet gidene kadar tedavi edilen dişle doğrudan çiğnememeye veya ısırmamaya dikkat edilmelidir.

İşlemden sonra ağız çevresinde ağrı ve şişlik olabilir. İyileşme sürecinde ilk birkaç gece uyku sırasında başın yüksekte tutulması şişmenin geçirilmesini sağlayabilir. Başın altına fazladan bir yastık koyulması rahatsızlığı azaltabilir. 

Anestezinin etkisi geçtikten sonra diş etleri ve çene çevresinde hissedilen ağrı ve rahatsızlık hissi için diş hekiminin reçete ettiği ağrı kesiciler kullanılabilir.

Ilık su ve tuzla gargara yapmak ağzın temiz tutulmasını sağlar. Herhangi bir enfeksiyonun tedavi edilen dişi çevreleyen diş etlerine yerleşmesi önlenir. 

Tedavi sonrası oluşan şişliğin inmesi için sondurma yemek ve soğuk kompres kullanmak faydalı olabilir. Şişlik azalana kadar günde birkaç kez 15 dakikaya kadar soğuk kompres uygulanabilir.

İyileşme sürecinde sıcak içeceklerden, sigaradan, alkolden ve pipet kullanımından uzak durulmalıdır. Bunlar iltihabı teşvik edebileceğinden dikkatli olunmalıdır. İyileşme tamamlanana ve yeniden enfeksiyon oluşması riski geçene dek dişlerin arasına sıkışabilecek yiyecekler yenilmemelidir.

Kanal tedavisinden sonra birkaç gün spora ve yoğun fiziksel aktivitelere ara verilmelidir. Tedaviden sonraki ilk 1 ila 2 hafta ısırma sırasında sıcak ve soğuk hassasiyeti gelişebilir. Bu normal bir durum olarak kabul edilmelidir.

Kanal tedavisi dişteki hasarlı veya ölü pulpanın çıkarılmasını ve ardından pulpa boşluğunun doldurulmasını içerir. Bu tedavi dişin çekilmesi yerine kurtarılmasına yardımcı olur. Kanal tedavisine başlanmadan önce, dişin çok ciddi hasar görmediğinden ve sağlıklı işleyen bir üniteye geri döndürmek için yeterli dişin kaldığından emin olmak için değerlendirme yapılır. 

Bu aşama tamamlanıp uygun anestezi yapıldıktan sonra diş, lastik veya diş bendi ile izole edilir. Bu, dişin temiz ve steril bir ortamda tedavi edilmesini ve işlem sırasında dokuların korunmasını sağlamak için yapılır. 

İzolasyondan sonra, pulpa boşluğuna ulaşmak ve kök içinde küçük kök kanallarının yerleşimine izin vermek için dişin merkezinde bir erişim boşluğu açılır. Hangi dişin tedavi edildiğine bağlı olarak bir dişte bu kanallardan birkaçı olabilir. Kök kanallarının boyutları değişebilir ancak genellikle oldukça küçüktür.

Kanallar, tüm pulpa boşluğunu temizlemek için uygun bir irrigasyon solüsyonunun verilmesine izin vermek için eğe adı verilen çeşitli küçük diş aletleri kullanılarak genişletilir. Bu oldukça dikkat gerektiren bir prosedürdür ve kanalları tedavi ederken bir dizi küçük özel alet kullanılması gerekebilir.

Kanal boşluğu genişletilip tamamen temizlendikten sonra uygun bir kanal dolgu malzemesi ile doldurulabilir. Dişin işleminin tamamlanması için birden fazla tedaviye ihtiyacı olabileceğinden, bunun ne zaman yapılacağı değişebilir. Kanal bir prosedürden sonra tamamen temizlenemiyorsa, tedavinin sonraki bir seansta tamamlanmasını sağlamak için kanalların içine bir pansuman yerleştirilebilir. En yaygın dolgu malzemesi Gutta Percha olarak adlandırılır ve hazırlanan boşlukları tamamen doldurmak için çeşitli teknikler kullanılarak kök kanallarına bir dizi Gutta Percha konisi yerleştirilebilir. Bunun nedeni iyi doldurulmuş veya tıkanmış bir kanalın bakterilerin dişi tekrar enfekte etmesini önleyebileceği düşüncesidir.

Kök kanallarının doldurulmasının ardından, kök kanallarını kapatmak ve ağızdan bakteri girişini önlemek için diş uygun bir restorasyonla restore edilebilir. Dişi gelecekteki kırılmalardan koruyan kuron gibi daha kapsamlı bir kesin restorasyona sahip olunması da önerilebilir.